اگر به بلندترین مناره جهان که از آجر ساخته شده است فکر کنید، نام قطب منار که در منطقه مهرائولی دهلی نو قرار دارد، اول به ذهن‌تان می‌آید. قطب منار دهلی جزو میراث جهانی یونسکو است و مجموعه‌ای که در آن قرار دارد، به عنوان یکی از معروف‌ترین مجموعه‌های بناهای تاریخی دهلی در نظر گرفته می‌شود. بنابراین اگر قصد سفر به هند را دارید، به احتمال زیاد خود را مقابل این مناره معروف خواهید دید. اما با وجود این همه میراث فرهنگی که به یک بنای تاریخی گره خورده است، دیدن آن و قدردانی از داستان یا تاریخ پشت آن، شرم‌آور است.
کلمه قطب منار از زبان عربی گرفته شده است که به معنای قطب یا محور است. زیرساخت قطب منار در سال 1199 پس از میلاد به عنوان یکی از قدیمی‌ترین مکان‌هایی که توسط سلاطین دهلی ساخته شده بود، تأسیس شد. در ادامه با ما همراه باشيد تا با اين بنا به‌طور كامل آشنا شويد.
آشنایی با قطب منار دهلی
قطب منار در دهلی یکی از محبوبترین مکان‌های گردشگری دهلی است. این برج استوانه‌ای باشکوه که با شیارهای گرد و بلند تعبیه و با نقوش تزئینی بر روی ستون‌های آن ساخته شده است، از مخروط‌های ماسه‌سنگ قرمز از پایه‌ای به قطر 14.3 متر تا نوک آن به قطر 2.75 متر دیده می‌شود و با 378 پله ساخته شده است که تا بالای برج این بنای تاریخی خیره‌کننده و مهیب 72.5 متری همچنان به زیبایی در دهلی جنوبی ایستاده است.
این بنا در زمان حکومت اولین سلطان ترک مسلمان به نام قطب الدین ایبک ساخته شد. نام این برج ممکن است از نام خود سلطان گرفته شده باشد که آن را ساخته، اما برخی معتقدند که احتمالا این برج به یاد صوفی سنت قطب‌الدین بختیار کاکی ساخته شده که از سلطان ایلتوتمیش (حاکم پس از سلطان ایبک) الهام گرفته است.
بیشتر بخوانید: جاذبه کوچی | مناطق جذابی که در سفر به کوچی هند باید ببینید
معماری و تاریخ قطب منار در دهلی نو
معماری قطب منار دهلی هند به معنای «برج قطب» شبیه منار جام و دیگر مناره‌هایی است که توسط غوریان در افغانستان دیده می‌شود. ساخت‌وساز در سال 1193 بعد از میلاد، توسط سلطان ایبک آغاز شد که بقایای 27 معبد جین را از دوران پانداوا تا زمان فرمانروای تومار را ساخت که به‌خاطر آن، شهر لال کوت و سپس دوره چاوهان که آخرین فرمانروایان هندو دهلی بودند را تخریب کرد.
در واقع، منطقه‌ای که خرابه‌های لعل کوت وجود داشت توسط سلطان ایبک برای ساخت برج و سازه‌های اطراف آن استفاده شد. قطعات تکه تکه شده این معابد به همراه ماسه سنگ‌های قرمز برای ساخت قطب منار دهلی در هند استفاده شد و برج شروع به شکل گیری کرد. سلطان ایبک فقط برای تکمیل پایگاه و طبقه اول خود زندگی کرد. بعدها، جانشین او، سلطان ایلتوتمیش ملقب به آلتاماش، سومین سلطان ترک، سه طبقه دیگر را بر طبقه اول این منار بنا کرد. طبقه پنجم و آخر برج توسط فیروز شاه تغلق در سال 1386 به پایان رسید که طبقات چهارم و پنجم را نیز با سنگ مرمر سفید کامل تجهیز کرد؛ زیرا طبقه چهارم در زمان حکومت وی در اثر زلزله ویران شد. او همچنین می‌خواست یک ویژگی مهم مانند آلاچیق‌ها و یک پایان عالی را به این برج اضافه کند و بنابراین این سازه شگفت‌انگیز به وجود آمد.
قطب منار و بناهای تاریخی اطرافش
قطب منار دهلی، همچنین ترکیبی از معماری هندی و اسلامی را به تصویر می‌کشد و از این رو در اولین بنای باشکوهی که برپا و برای همه شناخته شد، پیشگام بود. از آن‌جایی که قطب منار دهلی در هند، توسط سه نسل از سلاطین ساخته شده است، به وضوح سبک‌های مشهودی را روایت می‌کند که در طبقات مختلف توسط حاکمان مربوطه از سلسله غلامان تا عصر تغلق ساخته شده است.
برج دارای شفت‌های مخروطی گرد متعددی است که با بالکن‌های کوچکی که با طرح‌های استالاکتیتی پیچیده دیده می‌شوند، مشخص شده‌اند. طبقه اول شیارهای تزیینی مدور و نوک تیز و طبقه دوم و سوم با شیارهای زینتی ستاره‌ای شکل دیده می‌شود. این برج همچنین با طرح‌های پیچیده و آیاتی از کتاب مقدس «قرآن» حک شده و دارای یک خط عجیب‌وغریب است که باید توسط یک صنعتگر هندو هنگام کار بر روی این منار حک شده باشد. گفته شده که برج به لطف ویشوا کارما ساخته شده و احتمالا به این واقعیت اشاره دارد که هر اینچ از این منار با سنگ‌های معابد باستانی مقدس تعبیه شده است.
سلطان ایبک ممکن است، قطب منار دهلی را برای اهداف متعددی تأسیس کرده باشد که فقط او و نسلش شناخته شده‌اند و حتی امروز نیز مورد بحث است. برخی از تئوری‌ها بیان می‌کنند که این برج برای اعلام پیروزی و تسلط سلطان در دهلی یا به عنوان یک برج دفاعی ایجاد شده است که سلطان می‌تواند از آن‌جا هرگونه سیگنال ناموجه از سوی دشمنان را مشاهده کند درحالی‌که برخی دیگر بیان می‌کنند که به عنوان یک برج انحصاری ساخته شده است.
قطب منار دهلی در کشور هند، «منار مسجد جامی» نامیده می‌شود كه از آن‌جا، فرد مسلمان معروف به «مؤذم» یا «مؤذن» می‌تواند «اذان» یا «دعا» را رهبری کند و در آن‌جا قوم خود را به نماز بخواند. نمازهای یومیه یا «صلوات» آن‌ها، پنج نوبت در روز و جلسات نماز جمعه که در مسجد قوت الاسلام که نزدیک برج قرار دارد و به «قطب اسلام» نیز معروف بود، یک بار برگزار می‌شود.
قطب منار دهلی کشور هند، چندین زلزله مانند زلزله 1505 را تجربه و در برابر آن مقاومت کرده بود که به آن آسیب رساند و از این رو توسط امپراتور سلطنتی Sikandra Lodi تعمیر شد. در سال 1794، منار مجددا توسط زلزله‌ای تخریب شد که تا حدی به غرفه‌های ساخته شده توسط فیروز شاه تغلق آسیب وارد کرد و سرگرد اسمیت جایگزین آن شد و بعدا لرد هاردینگ در سال 1848 این غرفه را جایگزین کرد.
قطب منار دهلی توسط سایر بناهای باستانی و قرون وسطایی احاطه شده که شامل یک مسجد باستانی و مقبره‌هایی است که بخشی از مجموعه معروف قطب را تشکیل می‌دهد که در فهرست میراث جهانی یونسکو به عنوان یک منطقه حفاظت شده در نظر گرفته شده‌اند. قطب منار دهلی در هند، گردشگران و بازدیدکنندگان زیادی را از سرتاسر جهان به‌خود جذب می‌کند.
بیشتر بخوانید: معابد خاجوراهو هند | مکانی جذاب برای گردشگران
تاریخچه مختصری از قطب منار
پس از آن که قطب الدین ایبک ساخت اولین طبقه منار قطب را آغاز کرد، داماد او به نام شمس الدین ایلتوتمیش سه طبقه دیگر را تکمیل کرد. در سال 1369 بر اثر اصابت صاعقه، طبقات بالای قطب منار آسیب دید و حکمران وقت به نام فیروز شاه تغلق مسئول جایگزینی طبقات آسیب‌دیده شد و یک طبقه دیگر نیز به منار قطب اضافه کرد. قطب منار توسط سیکاندر لودی در سال 1505 پس از زلزله‌ای که به آن آسیب رساند، تعمیر شد. مردم معمولا تصور می‌کنند که قطب منار دهلی به نام قطب‌الدین ایبک که شروع به ساخت آن کرده، نام‌گذاری شده است، اما براساس برخی منابع، این احتمال وجود دارد که نام قطب منار از نام یک قدیس صوفی قرن سیزدهم به نام قطب الدین بختیار کاکی گرفته شده باشد، زیرا شمس الدین ایلتوتمیش که پس از اتمام طبقه اول سه طبقه دیگر را ساخت، ارادتمند قطب‌الدین بختیار کاکی بود. در سال 1993 قطب منار به فهرست میراث جهانی اضافه شد.
معماری قطب منار دهلی
قطب منار دهلی پنج طبقه روی هم قرار دارد و سه طبقه پایین آن از ماسه سنگ قرمز کم رنگ تشکیل شده و با بالکن و فلنج طبقاتی از هم جدا شده‌اند. طبقه چهارم از سنگ مرمر و طبقه پنجم از ماسه سنگ و مرمر است. بر دیوارهای قطب منار، آیاتی از قرآن کریم حک شده است. مناره‌ها و برج‌های بسیار دیگری نیز وجود داشته است که بعدا و با الهام از منار قطب ساخته شده‌اند. برخی از مناره‌هایی که شبیه قطب منار هستند، عبارتند از مینی قطب منار و چند منار.
بیشتر بخوانید: جاذبه دیدنی شهر ریشی‌کش، شهر یوگا در هند
چرا برج برای عموم بسته است؟
عموم مردم قبل از سال 1976 به طبقه اول منار قطب دسترسی داشتند. پس از سال 2000 به دلیل خودکشی برخی افراد، دسترسی به بالای آن برای عموم ممنوع شد. این حادثه مربوط به 13 آذر 1360 است که روشنایی راه پله از کار افتاد و برای خروج ازدحام جمعیت، مشکل به وجود آمد و در آن ازدحام جمعیت از 400 تا 500 نفر بازدیدکننده، تعدادی مجروح و 47 نفر کشته شدند. بیشتر این بازدیدکنندگان دانش‌آموزان مدرسه بودند. از این حادثه، عموم مردم به برج دسترسی نداشته و همچنین قوانین ورود به آن بسیار سختگیرانه شد.
چگونه به قطب منار دهلی برسیم؟
با مترو: این ساده‌ترین و کوتاه‌ترین راه برای رسیدن به قطب منار است. نزدیک‌ترین ایستگاه، ایستگاه متروی قطب منار نامیده می‌شود. از ایستگاه می‌توانید یک تاکسی یا خودرو بگیرید زیرا استفاده از اتوبوس‌ها متداول نیست.
با اتوبوس: تعداد کمی از اتوبوس‌ها در این مسیر در دسترس هستند.
رانندگی از فرودگاه: از جاده فرودگاه به سمت Rao Tula Ram Marg بروید. سمت راست بپیچید تا به سمت PALAM MARG برانید و به لادو سرای برسید.
نكته پایانی
این قطب منار دهلی که قطر پایه آن 14.3 متر یا 47 فوت است، به دلیل باریک شدن به 2.7 متر یا 9 فوت در بالا کاهش می‌یابد، همچنین یکی از مکان‌های موردعلاقه گردشگران برای بازدید است. اگرچه دسترسی به برج مجاز نیست، اما هنوز گردشگران به این‌جا می‌آیند و از ساخت این مناره زیبای دهلی تعریف می‌کنند.
متن دیدگاه
نظرات