تاریخ مدینه‌الزهرا (شهر درخشان)، کاخ شهری باشکوه و مرموز که برای عبدالرحمن سوم در دامنۀ کوه‌های سیرا مورنا در پنج مایلی شهر ساخته شده است، در بین افسانه‌ها و قصه‌های زیادی پوشیده مانده است. براساس باور عمومی، عبدالرحمن سوم پس از اعلام خلیفه در سال 929 میلادی، پس از یک سال قدرت، تصمیم به ساختن هشت کاخ شهر به افتخار کاخ مورد علاقۀ خود، کاخ الزهرا گرفت. بااین‌حال، تحقیقات اخیر نشان داده است که دلیل واقعی خلیفه این بوده است که مدینه‌الزهرا، ترویج تصویر جدید خلافت مستقل غربی بوده است که در آن زمان به‌تازگی ایجاد شده بود و به‌عنوان یکی از قوی‌ترین پادشاهی‌ها در اروپای قرون وسطی بود.
بازدید از آن برای همۀ علاقمندان به میراث اسپانیایی-اسلامی در سفر به اسپانیا در کوردوبا و به‌طور گسترده در اندلس ضروری تلقی می‌شود. شهر مدینه‌الزهرا در اسپانیا، از سه سکوی پلکانی تشکیل شده بود که با دیوارهایی جدا شده بود و توسط دیوارهای مستحکم‌تر محصور شده بود. باغ‌هایی با آلاچیق‌ها و باغ‌های میوه در این شهر فراوان بود؛ پایین‌ترین تراس شامل مسجد جماعت، بازارها و احتمالاً محله‌های مسکونی برای مسکن و تجارت مرتبط با بازار بود. در ادامۀ مقاله، توصیف کامل‌تری از ظاهر این کاخ شهر می‌دهیم.
آشنایی با شهر مدینه‌الزهرا اسپانیا
مجموعۀ وسیع مدینه‌الزهرا اسپانیا، نمونه‌ای منحصربه‌فرد از معماری اولیۀ اسلامی در شبه‌جزیرۀ ایبری اسپانیا است. در ابتدای مقاله اشاره کردیم که در اواسط قرن دهم، عبدالرحمن سوم که خلیفۀ قرطبه شده بود، بنای شهر - کاخ مدینه‌الزهرا را برای تضمین برتری خود در قلمرو اندلس آغاز کرد. با این‌کار، عبدالرحمن از سنت اسلامی شرقی پیروی می‌کرد که حاکمان مدینه یا محله‌های شهری را که شامل مناطق خصوصی و عمومی می‌شدند، در تأسیس شهر به کار می‌بستند. این مجموعه که درست در غرب شهر کوردوبا ساخته شده است، مدینه‌الزهرا کوردوبای اسپانیا نامیده می‌شود. همان‌طور که اشاره شد، مدینه‌الزهرا در حدود 7 کیلومتری شهر کوردوبا واقع شده است.
بیشتر بخوانید: آشنایی با شهر طلایی سالامانکا اسپانیا | شهری تاریخی و دیدنی
ساخت شهر مدینه‌الزهرا اسپانیا
این شهر در سه تراس ساخته شده بود که توسط دیوار شهری احاطه شده بود و قلعۀ سلطنتی در بالاترین قسمت قرار داشت. سطح پایینی به محل زندگی و مسجد اختصاص داشت که بیرون از دیوارها ساخته شده بود. در منابع تاریخی ثبت شده است که ده هزار نفر روزانه در ساخت مجموعۀ کاخ مشغول بودند. عبدالرحمن سوم تصویر شهر جدید را مانند گل سرسبد پادشاهی قدرتمند به نمایش می‌گذارد. او در این شهر حکومت کرد. مرمرهای غنی از بنفش و قرمز، طلا و سنگ‌های قیمتی و همچنین کار ماهرانۀ صنعت‌گران از بهترین معادن و کمک‌های افسانه‌های بیزانس، به شکوه کامل مدینه‌الزهرا در کوردوبا در کشور اسپانیا کمک کرد.
مدینه‌الزهرا کوردبا اسپانیا
قسمتی از قلعه که عمومی بود، محل بازدید رسمی بود. در بالاترین قسمت، تالار بلند با پنج شبستان تزئین‌شده با طاق‌نما قرار داشت. پایین‌تر، تالار غنی قرار داشت؛ این اتاق به سه شبستان با طاق‌های مرمری قرمز و آبی تقسیم می‌شد که دو طرف ساختمان بسته بود، اما در مرکز باز بود. تزئینات آتائوریک (نقوش گیاهی حکاکی‌شده) و مصالح گران‌قیمت به‌کار رفته است. این تالار دارای حمام بوده و به باغ زیبای مرتفع باز می‌شده است. این باغ به چهار قسمت تقسیم می‌شد که یک خانۀ ییلاقی در وسط و چهار حوض داشت. افسانه‌ها، حاکی از آن است که حوض روبروی هال حاوی جیوه بوده و منطقه را با هزاران رنگ چشمک‌زن روشن می‌کرده است.
مجموعه‌ای از خیابان‌های شیبدار و باریک ما را به دروازۀ بزرگ شرقی می‌رساند؛ جایی‌که فرستادگان خارجی مهم توسط خلیفه پذیرایی می‌شدند. در مقابل این، دروازۀ بزرگی قرار دارد که هیئت تشریفات برای ورود تازه‌واردان آماده می‌شدند. در خارج از دیوارهای شهر، مسجدی قرار دارد که گفته‌می‌شود در کمتر از یک ماه ساخته شده است.
بیشتر بخوانید: معرفی بهترین شهرهای جنوب اسپانیا برای گردشگری
کشف مدینه‌الزهرا اسپانیا
بیست و پنج سال طول کشید تا خلیفه عبدالرحمن مدینه‌الزهرا را بسازد. این شهر فقط شصت و پنج سال وجود داشت. به مدت نه قرن کسی از آن یاد نکرد و زیر پوشش خاکی سخت فراموش شد. بازدید از مدینه‌الزهرا به‌معنای بازدید از منطقۀ تاریخی نیست. در مدینه‌الزهرا شما با حجم انبوه قطعاتی که در طی سالیان متمادی حفاری به‌دست آمده است، روبرو می‌شوید.
البته اقداماتی برای حفاری قسمت‌های آن انجام شده است، اما با توجه به وسعتی که این شهر بزرگ دارد، این اقدام سال‌های بسیار طول خواهد کشید. مرکز بازدیدکنندگان یک نمایشگاه و سینما است و نمای احتمالی و پیش‌فرض شهر در اوج شکوفایی آن را به‌نمایش می‌گذارد. تورهای گردشگری برای بازدید از شهر مدینه‌الزهرا در اسپانیا برگزار می‌شود که گردشگران می‌توانند برای شناخت این شهر، در این تورهای گردشگری سفر به اسپانیا شرکت کنند.
بیشتر بخوانید: بازدید از 10 موزه برتر بارسلون را از دست ندهید | موزه بارسلونا
نابودی مدینه‌الزهرا در اسپانیا
مدینه‌الزهرا به علت جنگ‌های داخلی بسیاری که در آن رخ داد، نابود شد. اوج این جنگ‌ها در سال 1010 بود. بِربرها که برای کمک به خلیفه در مقابله با مسیحیان به شهر آمده بودند، علیه او شورش کردند و شهرهای بسیاری از جمله مدینه‌الزهرا را به غارت بردند. این شهر طی سال‌های بعدی کم‌کم به فراموشی سپرده شد و بخش‌های زیادی از آن زیر خاک مدفون گشت.
تا اینکه در سال 1910 میلادی تاریخ‌شناسان و کارشناسان باستان‌شناسی، به حفاری‌هایی در قسمت‌های مختلف آن که در زیر خاک مدفون شده بود، پرداختند. این ویرانه‌ها به مرور زمان به نفوذ یکی از تأثیرگذارترین فرهنگ‌های اسلامی در اروپا خاتمه داد؛ اما تأثیر عمیقی را که پیشرفت‌های جبر و معماری و ترجمۀ آثار بزرگ ادبی در این دوران روی فرهنگ اروپایی گذاشته است، نمی‌توان نادیده گرفت. خلافت اموی اندلس از سال 929 تا 1031 میلادی پابرجا بود و این دوره را عصر طلایی اندلس به‌حساب می‌آورند. این مکان باشکوه، در پی جنگ‌های داخلی اندلس در اواخر قرن یازدهم ویران شد. درحال‌حاضر، چیزی به جز ویرانه‌هایی از مدینه‌الزهرا باقی نمانده است. عمر این شهر بسیار کوتاه بود؛ شهری که بسیار مورد علاقۀ خلیفه بود.
متن دیدگاه
نظرات